Door ChristenUnie Noord-Holland op 3 november 2025 om 15:00

Lees voor

Bijdrage ChristenUnie Algemene Beschouwingen 2025

Hoe ziet onze provincie er over een aantal jaar uit? Met die vraag zijn wij als Staten bezig in de aanloop naar de Omgevingsvisie. In de ChristenUnie fractie hebben we ook over die vraag nagedacht. Denkend aan Noord-Holland zie je dan geen “breede rivieren”, want de Eem, de Vecht en zelfs de Amstel zijn maar bescheiden stroompjes. Ook zien je geen “oneindig laagland”, want we hebben 27% tekort aan ruimte, zoals ons is ingeprent. Maar er is één woord uit het overbekende gedicht van Hendrik Marsman dat wel van toepassing is op onze provincie. Het woord “traag”. Want wat hebben we in het afgelopen jaar vaak moeten horen dat we onze doelstellingen niet dreigen te halen. 

Een kleine bloemlezing:

• Het Energiebesparingsakkoord Bedrijven. Wat is er beter dan energie te besparen door bestaande regels te handhaven, zou je zeggen. De provincie heeft in 2022 een intentieovereenkomst afgesloten om de naleving van de energiebesparingsregels bij +/- 15.000 bedrijven te stimuleren. De conclusies van de mid-term evaluatie zijn echter dramatisch. De resultaten blijven fors achterop de planning en het is onzeker of deze achterstanden worden ingehaald. En het is soms lastig vast te stellen of de doelen worden gehaald.
• Of kijk naar de opwek van duurzame energie. Volgens de klimaatbegroting die bij deze begroting is gevoegd, hebben we in NH-Noord slechts een fractie gerealiseerd van de opgave die we sinds de RES hebben. Van de beloofde 6,7 TWh duurzame opwek in 2030 is nog 3,5 TWh nodig. Het is vrijwel ondenkbaar dat we onze ambities nog gaan halen. Er is flink werk aan de winkel voor onze nieuwe gedeputeerde! Ik zie één klein voordeel: het is niet lastig om op een rijdende trein te springen als die zo langzaam gaat.
• Of neem de realisatie doorfietsroutes: we hebben een prachtige voortgangsrapportage over 2024 ontvangen, maar verreweg de meeste trajecten zijn rood (er gebeurt nog niets), of geel/oranje (er wordt gestudeerd), maar slechts weinig routes staan volledig op groen. Het eindbeeld van 2040 is prachtig. Maar het duurt zo lang.
• Of denk aan de transitie naar een circulaire economie. In de vorige PS vergadering hoorden we plotseling dat 50% circulaire economie in 2030 als provinciale doelstelling is vervallen.

En dan laat ik één van onze grootste opgaven, de transitie van het landelijk gebied - inclusief stikstof, waterkwaliteit en legalisatie PAS-melders - nog buiten beschouwing. We weten dat we daarvoor heel erg afhankelijk zijn van de Rijksoverheid, die de afgelopen twee jaar geen enkele voortgang op dit onderwerp heeft kunnen realiseren.

Het is een patroon: we stellen ambitieuze doelen, er komen mooie rapporten, en vervolgens constateert GS dat het allemaal niet lukt en worden de doelen dan maar bijgesteld.

Noord-Holland beweegt traag…

Maar goed, wat is dan ons beeld van Noord-Holland? Denkend aan Noord-Holland ziet de ChristenUnie een provincie waar inwoners gelukkig zijn, omdat ze een plek hebben om te wonen, in een warme gemeenschap met andere mensen om hen heen. Waar iedereen kan bijdragen aan de samenleving, door werk te doen of er voor anderen te zijn. Waar de natuur floreert, en waar boeren  zorgen voor voedsel en het land zonder dat dit ten koste gaat van de natuur, en daar een goede boterham mee kunnen verdienen. Een provincie waar bedrijven werken aan dingen die de samenleving ten goede komen, met minimale effecten op het milieu of het klimaat. Waar producten worden gemaakt die duurzaam zijn, waar geen uitbuiting voor nodig is, en zo min mogelijk schaarse materialen. Wij zien een provincie waar gezondheid van inwoners niet bedreigd wordt door giftige uitstoot of bestrijdingsmiddelen. Waar we ons kunnen verplaatsen zonder dat dit grote effecten heeft op ruimtegebruik, uitstoot of lawaai. Een provincie waarin we geen fossiele energie meer gebruiken, maar leven van schone, hernieuwbare energie. Een provincie waar mensen tot bloei kunnen komen.

Met dit beeld in ons hoofd hebben wij naar de begroting gekeken. We zijn dan blij met een aantal keuzes.

1. Ten eerste, de investeringen in openbaar vervoer. Het komend jaar is er extra geld ter compensatie van de terugloop in reizigersaantallen. Maar we maken ons wel zorgen over de toekomst, want in 2027 zo’n 5 mln minder is begroot. Daarom dienen wij een motie in om voldoende geld voor OV beschikbaar te houden. 
2. We zijn ook tevreden over de inzet voor woningbouw. Het is goed dat we investeren in OV-knooppunten, zodat we woningen kunnen bouwen die goed met het OV bereikbaar zijn, en dat we bijdragen aan leefbare kernen door kleine woningbouwprojecten te stimuleren. Wat ons betreft doen we dat het liefst binnen de bestaande dorpsgrenzen.
3. Ook zijn we content met de investeringen in Fietsinfrastructuur en de subsidieregeling voor verkeersveiligheid en doorfietsroutes van totaal 17,5 mln.
4. En tenslotte vinden we het geld voor de realisatie van het Nationale Natuurnetwerk positief. Hiermee maken we eindelijk werk van de belofte om een netwerk van aaneengesloten natuurgebieden te creëren. Daarmee geven we de natuur de ruimte om te herstellen. Waar we minder tevreden mee zijn, is dat GS nog steeds een aantal bezuinigingen wil doorvoeren die in de Kaderbrief zijn aangekondigd. Uit de begroting blijkt immers dat de financiële noodzaak er niet meer is. We houden in het komend jaar zo’n 5 miljoen over, en de jaren daarna minimaal 15 miljoen. Daarmee hoeven we een aantal pijnlijke keuzes uit de Kaderbrief niet te maken. Wij hebben daarom een aantal voorstellen:

Ten eerste, wij dienen mede het amendement van het CDA het amendement in om de bezuiniging op toerisme van 600k terug te draaien.

Ten tweede doen wij een oproep om de bezuiniging op klimaat ongedaan maken. Er is grote behoefte aan extra inzet; ik heb eerder al verwezen naar de vertragingen in de realisatie van de Regionale Energiestrategieën en het achterblijven van CO2 reductie. Maar je kunt ook kijken naar de Cluster Energie Strategie NZKG die vorig jaar is gepubliceerd. Daaruit blijkt dat bedrijven meer hulp nodig hebben bij de verduurzaming, bijv. door het financieren van de onrendabele top, maar ook door de realisatie van het waterstof- en  CO2-netwerk. U ziet, het geld dat in het coalitieakkoord was afgesproken is meer dan nodig. Wij dienen daarom een motie in om de bezuinigingen op klimaat ongedaan te maken. 

Ten derde, in de Kaderbrief is voorgesteld om te bezuinigen op de circulaire ambassadeur, de ketenaanjagers en de werkambassadeur. De gedeputeerde heeft laten weten dat de invulling van de Uitvoeringsagenda Circulaire en Duurzame Economie zodanig wordt aangepast dat deze niet meer nodig zijn. Daar nemen we kennis van, maar dat neemt niet weg dat er extra inzet nodig is om de circulaire transitie te bewerkstelligen. Wij kunnen als provincie ook een rol spelen in het zorgen voor goede aansluiting van beroepsopleidingen op de vraag van het bedrijfsleven. We hebben behoefte aan gouden handjes, de mensen die de grote opgaven daadwerkelijk kunnen uitvoeren. Wij dienen daarom een motie in om de komende jaren geld ter beschikking te stellen voor het stimuleren van de transitie naar een circulaire economie en de goede aansluiting van bijbehorende praktijkopleidingen.

Tenslotte, de ChristenUnie wil graag meer actie van de provincie op het onderwerp biobased bouwen. Dit is één van de ambities in het coalitieakkoord voor het versnellen van de transitie naar een circulaire economie, en ook onderdeel van de Uitvoeringsagenda Economie. Er zijn mooie voorbeelden in het land van projecten waar agrarische ondernemers gewassen verbouwen ten behoeve van biobased materialen die vervolgens gebruikt worden in regionale bouwprojecten. De provincie stelt heeft echter beperkt geld beschikbaar. Op deze manier blijven kansen voor ondernemers in onze provincie onbenut. Daarom dient de ChristenUnie samen met de PvdD een motie in om initiatieven waar agrariërs een bijdrage leveren aan de productie van biobased bouwmaterialen te stimuleren.

Tot zo ver onze bijsturingen op de begroting via moties. Eerder in dit betoog geschetste ik ons ideaalbeeld van de Noord-Holland. U weet dat wij ons als leden van de ChristenUnie willen laten inspireren door ons geloof in God. Dat geloof geeft niet direct antwoord op politieke dilemma’s of vragen. Ons toekomstbeeld is daarom vooral ons beeld. Maar het geloof geeft wel richting. Ik zou daarom graag willen afsluiten met een 3000 jaar oude tekst, van koning Salomo, die bekend stond om zijn enorme wijsheid. Die wijsheid kunnen wij als PS en GS goed gebruiken voor de uitdagingen waar we voor staan. In de tekst vraagt Salomo om hulp om een goede bestuurder te zijn.

“God, help de koning om een goede leider te zijn, 
net zo rechtvaardig als u.
Help hem om een eerlijke rechter te zijn,
een goede leider van uw trouwe volk.
God, help hem om goed te zijn voor arme mensen,
voor mensen zonder macht.”

   - Psalm 72:1-4

Als we ons door deze woorden van wijsheid laten leiden, geloof ik dat we op de goede weg zijn.