ChristenUnie geeft inzicht in de maatschappelijke kosten van Schiphol en presenteert manifest

Zaterdagmiddag 25 februari heeft de ChristenUnie Noord-Holland de maatschappelijke kosten van de luchthaven Schiphol gepresenteerd. Uit heel Noord-Holland zijn ChristenUnie-leden en andere geïnteresseerden afgereisd naar Schiphol om de presentatie bij te wonen. Lijsttrekker van de ChristenUnie, Michel Klein, sprak de aanwezigen toe vanaf een zeepkist voor de hoofdingang van Schiphol. Hier lees je zijn speech terug! 

Dames en heren,

Op 6-jarige leeftijd deed ik mee aan een kleurwedstrijd, georganiseerd door het Noord-Hollands dagblad. En wat denk je, ik won één van de hoofdprijzen: een rondvlucht in een Fokker-vliegtuig boven Noord-Holland. Het was magisch, “vooral de hobbels in de lucht”, zo tekende de krant op uit mijn mond.

Het vliegtuig is een geweldige uitvinding en heeft ons veel opgeleverd. We kunnen gemakkelijk familie bezoeken die is geëmigreerd, we kunnen nieuwe plekken op de wereld ontdekken, en de wereldwijde handel die door de luchtvaart is mogelijk gemaakt heeft ons veel voorspoed gebracht.

En daar profiteren we allemaal van. Hier rondom Schiphol vinden bijvoorbeeld zo’n 50.000 mensen een baan.

Maar, er is een keerzijde. Er is een prijs die we daarvoor betalen. En die prijs wordt steeds meer zichtbaar. En de zorgen die mensen hebben over de prijs die we betalen, worden steeds luider gehoord.

De ChristenUnie is onderdeel van de Provinciale Staten in Noord-Holland. Als provincie willen we zorgen voor voldoende betaalbare woningen voor onze inwoners, voor een gezonde leefomgeving, voor een bloeiende natuur.

Maar midden in de provincie ligt een luchthaven die dat steeds moeilijker maakt. Schiphol is een graat in onze keel geworden.

Vandaag willen wij laten zien hoe hoog de prijs is die wij betalen voor een luchthaven van deze omvang. Op hoe veel vlakken dit schuurt met onze ambities om te werken aan een florerende provincie.

De afgelopen weken hebben wij de maatschappelijke kosten van Schiphol in 2022 in kaart gebracht. Kosten die je niet vind in het jaarverslag van de Schiphol groep dat vorige week werd gepresenteerd. Die cijfers waren al niet rooskleurig, maar de cijfers die wij vandaag presenteren, kleuren het nog donkerder.

Geluidsoverlast

We beginnen met de overlast door geluid. Deze cijfers zijn gebaseerd op een combinatie van de geluidsbelastingkaarten van Schiphol en het RIVM rapport over het effect van geluidsbelasting op ernstige hinder en slaapverstoring. Als we die combineren komen uit op:

• In 2022 ervoeren 67.629 inwoners ernstige hinder door geluidsoverlast van Schiphol
• Bovendien hadden meer dan 7000 mensen hadden last van ernstige slaapverstoring.

Woningen niet gebouwd

De overheid is zich terdege bewust van deze overlast. Maar in plaats van werken aan vergaande terugdringing van geluidsoverlast, zijn er geluidscontouren afgesproken waarbinnen geen nieuwe woningen meer mogen worden gebouwd. Daarmee zorgt Schiphol voor een bouwstop midden in de randstad, juist nu we zo’n behoefte hebben aan betaalbare woningen.

Op basis van de inschatting van de Noord-Hollandse bouwambassadeur komen we er op uit dat in 2022:

• 8.125 woningen niet konden worden gebouwd;
  • waarvan 4.080 op Kronenburg in Amstelveen.

Dit is het aantal voor 2022; als er niets verandert geldt dit tot 2030 jaar in, jaar uit.

Stikstof

Dan kijken we naar stikstof. In Nederland stoten we veel te veel stikstof uit, wat zeer schadelijke effecten heeft op de natuur. Om de uitstoot van Schiphol in te schatten hebben we ons gebaseerd op de emissieregistratie uit 2019 en 2020 en de verandering in het aantal vluchten sindsdien.

• We komen uit op een uitstoot van 3.111.759 kg stikstofoxiden (NO_x) in 2022.

Dat het veel is, zult u begrijpen. Maar om het in perspectief te plaatsen. Dit komt overeen met de uitstoot van 759 veehouderijen. Dit is een enorme aanslag op de natuur.

Maar dat is nog niet alles. Omdat Schiphol te veel stikstof uitstoot en daar geen vergunning voor heeft, koopt ze andere bedrijven op. Want – zo redeneert Schiphol – als wij een ander bedrijf laten stoppen, hoeven wij niet te verminderen. Daarmee maakt Schiphol een fatsoenlijke afweging over een eerlijke verdeling onmogelijk, en frustreert zij gesprekken tussen provincie, boeren en natuurbeheerders over een duurzame toekomst.

De aan de maatschappij onttrokken stikstofruimte in 2022 is:

• 8 veehouders + rechten 4 agrarische bedrijven voor € 20 - 25 miljoen.
  • dit komt overeen met 49.200 kg NO_x

Dan is nog de vraag of alle stikstofruimte wel echt gebruikt is; waren alle boerenbedrijven die zijn opgekocht nog in bedrijf of al gestopt? We weten het niet. Als de boeren al gestopt waren, dan zorgt deze actie dus voor een toename van de stikstofuitstoot, en daarmee een verslechtering van de natuur.

Luchtvervuiling

Dan zorgt Schiphol en het vliegverkeer ook voor luchtvervuiling. Om die te bepalen hebben we onze berekening ook gebaseerd op de emissiecijfers uit het verleden en het aantal vluchten. We komen uit op:

• 63.915 kg fijnstof uitgestoten in 2022
• 224.104 kg ZZS (benzeen, formaldehyde, PAK’s), aldus schatting Schipholwatch

Daarnaast zorgt het vliegveld zorgt ook voor ultrafijnstof in de lucht. Het vliegverkeer zorgt voor verhoogde concentraties en dat heeft volgens het RIVM mogelijk effect op het hart- en vaatstelsel. Verder heeft blootstelling aan ultrafijn stof bij zwangeren mogelijk een nadelig effect op de ontwikkeling van ongeboren kinderen. 

Klimaat

Dan komen we bij klimaat. De CO₂-uitstoot van Schiphol in 2022 was:

• 677.242 ton op basis van aantal vluchtbewegingen en rapportage 2020
  • dat is 20% meer dan 2021; er waren natuurlijk meer vluchten, maar al met als is de winst uit de corona-tijd geheel teniet gedaan.
• Om in perspectief te plaatsen: de CO₂-uitstoot van Schiphol komt overeen met de uitstoot van 35.644 huishoudens.

Belastingderving

Dan tenslotte de belastingderving. Over kerosine hoeft geen accijns en BTW betaald te worden. Daardoor loopt de maatschappij inkomsten mis. In 2022 is 3,1 miljard kg kerosine getankt.

• De gemiste BTW is: € 963 miljoen 
• De gemiste accijns: € 3.649 miljard euro op basis van regulier tarief benzine.
• Totaal: € 4.612 miljard, dat is € 567 per huishouden. Ieder huishouden betaald 567 euro belasting te veel omdat we gekozen hebben dat kerosine niet belast is.

Dames en heren, u ziet dat de maatschappelijke kosten van Schiphol enorm zijn.

De ChristenUnie wil dat niet geld en economische groei centraal staan, maar zorg voor de schepping, voor de gezondheid en voor het welzijn van de Noord-Hollanders. Wij willen een eerlijke verdeling van de lusten en de lasten.

Daarom doen we een oproep: breng de maatschappelijke kosten van Schiphol omlaag.We kunnen prima toe met een iets kleinere luchthaven, dat konden we rond de eeuwwisseling ook. Heel veel vluchten zijn onnodig:

• Maar liefst 74,4% van de vluchten in 2022 hadden een bestemmingen in Europa:
  • nota bene 900.000 mensen vlogen vanaf Schiphol naar Parijs;
    • dat is slechts 3 uur met de trein;
  • 1,1 miljoen mensen vlogen naar London;
    • dat is te bereiken in 4 uur en 23 minuten met de trein;
  • 1,0 miljoen mensen vlogen naar Kopenhagen;
  • 1,5 miljoen passagiers vlogen vanaf Schiphol naar Barcelona;
    • dat heeft waarschijnlijk bijna niets bijgedragen aan de Nederlandse economie.
• Van alle passagiers stapte 36,7% alleen maar over op Schiphol, namelijk 19,25 miljoen.

Wij presenteren daarom vandaag een manifest. Daarin roepen we op:

• Stop met stikstofhandel ten koste van natuur en een duurzame agrarische sector. Schiphol mag zich niet onttrekken aan de reductie van de stikstofuitstoot.
• Perk de geluidsruimte van Schiphol in, zodat er weer woningen gebouwd kunnen worden in deze omgeving.
• Stel een maximum van 300.000 vluchten per jaar, zodat de geluidsoverlast en de uitstoot van CO₂, stikstof en schadelijke stoffen serieus afnemen.
• Ontwikkel een masterplan om de overlast voor onze inwoners stevig te beperken.

Dit gaat ons misschien iets kosten, wellicht iets minder economische groei in deze regio. Maar het gaat ons ook veel opleveren. Aan welzijn, aan natuur, aan winst voor het klimaat.

Er is meer dan economie of geld alleen. Daarom moeten we weer leren leven met genoeg in plaats van meer, meer, meer. Echt samen leven vraagt om oog voor elkaar en oog voor de schepping. Alles wat we ontvangen hebben, moeten we proberen ook goed door te geven aan onze kinderen. Wij willen werken aan echte oplossingen.

Tekent u mee?