Door Michel Klein op 17 juli 2023 om 18:00

Lees voor

Lees hier de bijdrage van Michel Klein bij het coalitieakkoord

Voorzitter, graag wil ik de coalitiepartijen namens de ChristenUnie complimenteren met het bereiken van een akkoord. Zoals gezegd in het debat na de verkiezingen, denken wij dat het goed is dat deze 4 grootste partijen in de Staten - die verschillende groepen Noord-Hollanders representeren - met elkaar aan de slag gaan om aan oplossingen te werken voor de uitdagingen waar we voor staan. De titel van het akkoord is mooi: “Verbindend vooruit!”. Graag wil ik met u reflecteren over het akkoord aan de hand van beide woorden.

Allereerst het woord “verbindend”. Wat de ChristenUnie betreft is dit een belangrijke opdracht voor de overheid, en het provinciaal bestuur in het bijzonder. We staan te veel tegenover elkaar, en we nemen te weinig tijd om te luisteren. Het is daarom belangrijk om verschillende meningen te horen en mee te nemen in de uitwerking van het beleid. We zijn als mensen aan elkaar gegeven, en zullen samen oplossingen moeten vinden. In dit akkoord lezen we verschillende perspectieven terug, en we zien dat er gepoogd is het redelijke midden te zoeken. 

De ChristenUnie is blij dat deze coalitie de verhoging van het eigen risico voor faunaschade heeft teruggedraaid. Alleen door samen te werken met grondeigenaren en natuurbeheerders kunnen we faunaschade terugdringen en voorkomen. Het was niet goed om de verantwoordelijkheid eenzijdig op het bordje van de agrariërs te schuiven. Ook is de ChristenUnie enthousiast over het voornemen om een voorzieningenakkoorden te sluiten, met afspraken over regionale basisvoorzieningen. Steeds meer is de plek waar je woont bepalend voor hoeveel mogelijkheden je hebt, het is goed dat de coalitie de regionale ongelijkheid wil beperken. Wij menen hierin ook één van de ideeën in te herkennen die we hebben ingebracht in ons gesprek met de coalitiepartijen. We zien we het zoeken naar verbinding ook terug in de plannen rondom burgerparticipatie, de A8-A9 en de stikstofproblematiek. Uit dit akkoord spreekt de wil om uit de impasse en de welles-nietes discussie te komen, en gezamenlijk aan de slag te gaan. 

Dan het tweede woord, “vooruit!”. Er staat een uitroepteken achter, om urgentie en daadkracht te suggereren. Dat er urgentie is, behoeft geen uitleg. Maar de ChristenUnie heeft wel serieuze twijfel of we met dit akkoord ook echt stappen vooruit gaan zetten. “Deze tijd vraagt om scherpe keuzes”, staat in de inleiding. Maar waar worden die gemaakt? “We streven naar een evenwichtige woningvoorraad”. Maar de eis voor sociale woningbouw in projecten waar de provincie aan bijdraait is slechts 30%, terwijl vrijwel iedere gemeente minimaal 1/3 hanteert, en sommigen zelfs 40%. Waar is de ambitie gebleven? Bio-based en circulair bouwen gaat u stimuleren, schrijft u - mooie ambitie, maar waarom dan eigenlijk? “Omdat gebleken is dat dit geen belemmering voor snel en betaalbaar bouwen heeft opgeleverd”, staat er. Daar spreekt niet veel intrinsieke motivatie uit. En hoe gaat u dat doen? “Door aan te sluiten op marktontwikkelingen”. Dat mag van de ChristenUnie een stuk ambitieuzer.

Of over dubbel ruimtegebruik. U zegt dat u slim wilt omgaan met het combineren van functies. Geweldig natuurlijk! En welk slim idee noemt u dan? “Het benutten van daken voor zonnepanelen.” Vanzelfsprekend moeten we dat doen, maar dat kan je anno 2023 niet echt een slim idee meer noemen. We hadden als ChristenUnie verwacht dat u ook het opvangen van regenwater ten behoeve van hergebruik zou benoemen.

Rondom TATA Steel lezen we niks anders dan staand beleid: pas uiterlijk 2029 moet de Kooksgasfabriek gesloten zijn, terwijl deze zwaar verouderde fabriek maar blijft zorgen voor gezondheidsrisico’s voor omwonenden. Ook hier moeten we de lat als provincie hoger leggen. Over Schiphol schrijft de coalitie “te streven naar een evenwicht tussen duurzame bereikbaarheid én een gezonde leefomgeving”. Wat een obligate, nietszeggende zin. Waarom kunt u niet afspreken dat de geluidsoverlast drastisch teruggebracht moet worden en de CO2 en stikstofuitstoot gehalveerd? Het economisch beleid is sowieso het beleid uit de vorige eeuw. “We streven naar duurzame groei”. Dat kan niet, deze mythe is al lang doorgeprikt. Waarom kiest u niet voluit voor brede welvaart, voor een economie die goed is in alle opzichten? Het hele begrip “brede welvaart” komt in het akkoord niet voor. In plaats daarvan heeft u het over het versterken van het vestigingsklimaat. Ja, “tevens” ten behoeve energietransitie en de omschakeling naar een circulaire economie. Maar het is geen principiële keuze, hooguit een extraatje. De ChristenUnie vindt dat we op een andere manier met de schepping om moeten gaan. Dat betekent een andere insteek van de economie en een voortvarende aanpak van de de klimaatproblemen. Maar ook rondom dit laatste thema hebben we grote twijfels over de daadkracht van deze coalitie. Uit het onderzoek door Berenschot blijkt dat we de klimaatdoelen in onze provincie niet gaan halen. U schrijft dan dat “het actieprogramma klimaat zal worden aangevuld met maatregelen die bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelen”. Bijdragen? De vraag is: gaan we zorgen dat het optelt? Durft u dat als doel te stellen? Hiermee komen we niet echt vooruit.

Maar, voorzitter, op een epifaan moment begreep ik het. Het komt door de klemtoon. Ik las het al die tijd verkeerd. Er staat niet “Vooruit!”. Er staat “vooruit…”, dan moet het maar… Steeds staan er ogenschijnlijk stevige keuzes, die dan in de volgende bijzin ondergraven worden. Alsof er steeds een concessie is gedaan. Dat leidt tot een akkoord vol onduidelijke en halfslachtige keuzes. Een kleine bloemlezing: 

• De coalitie wil voldoende betaalbare huur- en koopwoningen als uitgangspunt, maar vooruit… niet als dit elders in de gemeente al in voldoende mate wordt gerealiseerd.
• Deze coalitie koestert het Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL), maar vooruit… als er aanleiding toe is herzien we de begrenzing.
• In het landelijk gebied hebben we doelen, maar vooruit… als die niet gehaald kunnen worden gaan we er flexibel mee om.
• We realiseren het NNN in 2027, nou ja, eigenlijk in 2029, maar vooruit… we kunnen soms een andere eindtermijn hanteren.
• Deze coalitie spant zich tot het uiterste in om onteigening te voorkomen, maar vooruit… behalve als het nodig blijkt te zijn.
• Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen wil de coalitie beperken, maar vooruit… alleen waar nodig en mogelijk.
• De coalitie ziet naast zonne- en windenergie kansen voor alternatieve energiebronnen, zoals aardwarmte en aquathermie, maar vooruit… de komende jaren gaan we ook onderzoek doen naar kernenergie.
• De coalitie duwt het onderwerp “opvang asielzoekers” ver van zich af, want daar “zijn de provincies niet direct bij betrokken”, maar vooruit… als de landelijke spreidingswet van kracht zou worden, zal er meer van het provinciaal bestuur gevraagd worden. Waar de coalitie dan op inzet is geheel onduidelijk.

Voorzitter, onze zorgen over de daadkracht worden nog verder versterkt door de keuze voor slechts vier gedeputeerden. We staan daardoor wel heel slecht voorgeparkeerd om met vaart aan de slag te gaan. Flevoland heeft zes gedeputeerden op 445.000 inwoners, wij hebben er met 6 keer zo veel inwoners slechts vier. En dan schrijft de coalitie dat in overleggen “ambtelijk zal worden geparticipeerd in plaats van bestuurlijk.” Wij hebben groot vertrouwen in onze ambtenaren, maar dat is natuurlijk niet de manier om de dingen gedaan te krijgen. 

En dan tenslotte de financiële paragraaf. Die is erg optimistisch. Hij is gebaseerd op het structureel opheffen van de stroppenpot (de stelpost macro-economische tegenvallers), op de absurde aanname dat de inkomsten uit opcenten in 7 jaar zullen verdubbelen door de groei van het aantal auto’s, op het vinden van 40 miljoen in de reserves, en een structurele bezuiniging van 12 miljoen. Wij helpen het u hopen, maar wij vinden dit niet verantwoord. 

Voorzitter, we lezen een aantal goede plannen, maar hebben ook zorgen over de slagkracht van dit college, de ambitie straalt er nog niet vanaf. De ChristenUnie zal dit college daarom blijven aanmoedigen: ‘vooruit’! Daar waar we de ambities een stapje kunnen verhogen. En om de soms nog weifelende plannen concreter te maken. We staan immers samen voor de belangen van onze inwoners. En dat er nog veel niet ingevuld is biedt ook een kans om de staten bij het beleid te betrekken. We wensen het nieuwe college hierbij wijsheid en zegen toe.